Volle zeilen en blote benen (wipmolens in de Lopikerwaard en Krimpenerwaard, 72 km)

Doorkomstplaatsen (routekaartje onderaan dit blog)
De Meern – jachthaven Marnemoende – IJsselstein – Benschop – Polsbroekerdam – Cabauw – Zevender – Schoonhoven – Bonrepas – Vlist – Haastrecht – Hekendorp – Papekop – Diemerbroek – Zwarte Dijkje – Woerden – Geestdorp – Breeveld – De Putkop – Breudijk – De Meern
Solo. 72,48 km in 3:45:43: AvS: 19,26 km/u.
Wolkenvelden. 10,2 – 13,5º. ZZW kracht 4.

Knooppunten (vertrek en aankomst: De Meern, knooppunt 76)
76 – 77  – 79 – 81 – 82 – 83 – 84 – 55 – 54 – 13 – 11 – 30 – 29 – 27 – 12 – 34 – 14 – 23 – 37 – 96 – 68 – 70 – 71 – 72 – 73 – 74 – 75 – 56 – 76
GPS-download op route.nl.
Laatst bijgewerkt: januari 2016. Controleer op route.nl of er wijzigingen zijn!

Fotoalbum →

(aanklikken in dit blog van een foto resulteert in een vergroting)

Tegenwind
Na de lunch vertrokken voor een molentocht die ik drie dagen geleden had willen fietsen. Toen stond er echter zoveel wind dat ik na een kilometer of tien terug ging naar huis. Toen was de lucht ook grauw. Vandaag zou het een zonnige dag worden. Appelsien in de bidon, de camera in de stuurtas en vertrokken. De zuidzuidwestenwind was even krachtig en tegen als drie dagen geleden maar voelde niet zo koud aan.
Langs het recreatiegebied De Mare (aangelegd in afwachting van de bouw van een nieuwe woon- en industriewijk) en over de Meerlobrug richting IJsselstein. Zo te ruiken was er gier uitgereden. Aan de grote groepen krijsende meeuwen die naar voedsel zochten, was te zien in welke weilanden dat was gebeurd.
Aan het einde van de Zuid IJsseldijk doemde achter een scootmobiel een lang lint racefietsers op, keurig met twee naast elkaar. Een groot deel van hen droeg hetzelfde jack, maar ik kon niet zien van welke toerfietsclub zij lid waren. In de berm gaan staan en scootmobiel en fietsers aan me voorbij laten gaan.

IJsselstein: molen De Windotter

Achter de Sint Nicolaaskerk langs naar de gracht om de oude kern van IJsselstein, waaraan De Windotter staat, een korenmolen. Aan de zeilen te zien (“hogelijntjes”) was de wind naar de zin van de molenaar net niet sterk genoeg.
Na een korte fotostop door naar Benschop langs de wetering met aan weerszijden de aloude boerderijen. Bij het naderen van de N204 kwam vanaf rechts het peloton fietsers aangesneld dat ik vlakbij IJsselstein had gezien. Zij bleven de N204 volgen richting Lopik. Ik was er een beetje jaloers op dat zij elkaar uit de wind konden houden terwijl het voor mij stoempen en buffelen was.
Aan de rand van beeldentuin De Wilgengaarde” prijkte het wilgetenenbeeld De Wilgenvrouw, dat ik gezien had tijdens het fietsen van de ANWB Willeskop knooppuntroute.

Cabauw: de Middelste Molen
Het plan was om vandaag langs de drie wipmolens te fietsen, waarvan er één, de Middelste Molen (Cabauw) in de Lopikerwaard staat en de twee andere, de Bonrepas en de Bachtenaar, in Vlist in de Krimpenerwaard.
In Polsbroekerdam bij knooppunt 54 linksaf, de Damweg op, en langs de watertoren richting Cabauw. Mooie uitzichten op het weiland. Soms vogelgezang. De wind nog even vervelend als bij vertrek.
Om de wipmolen in Cabauw met een bezoek te kunnen vereren, fietste ik niet over de Cabauwsekade waarlangs de verwijsbordjes staan, maar over de – gelukkig niet drukke – Lopikerweg West. Voorbij de kerk in Cabauw staan wegwijzers naar het pad dat uitkomt bij de molen, wiens naam “Middelste Molen” is. In vroeger jaren maakte hij deel uit van een groep van drie molens.

Cabauw: de Middelste Molen

Scheprad van de Middelste Molen

Brochure

Het pad naar de Middelste Molen oprijdend, zag ik een zilverreiger die, geschrokken van mijn komst, naar veiliger oorden vloog. De Middelste Molen was in vol bedrijf. De wieken waren volledig van zeil voorzien (“volle zeilen”) en het scheprad van de molen sloeg water uit. Toen ik aan kwam lopen leek het of de molenaar het malen zou beëindigen maar dat was niet zo. Vanaf de overzijde van de vliet foto’s gemaakt van de molen en het scheprad. Van plan om verder te fietsen, naar de molenaar gezwaaid. Die gaf te kennen dat ik van harte welkom was binnen een kijkje te nemen, een uitnodiging waar ik gretig gebruik van maakte.
In de ondertoren, die in het geval van de Middelste Molen als woonruimte was ingericht, vertelde Erik Stoop, de molenaar, levendig en bevlogen over de geschiedenis van deze uit 1773 daterende wipmolen. De trillingen en het lawaai van de draaiende delen waren goed merkbaar en verhoogden de sfeer. Het scheprad, zo zei Erik, sloog per minuut zestig kuub water uit, 60.000 liter, een hoeveelheid die een mens normaal gesproken in een jaar tijd drinkt.
Erik vertelde verder over de bouw van de molen, het samenspel met de twee andere wipmolens en over de leefomstandigheden. In vroeger tijden was het armoe troef. In de negentiende eeuw werd de ondertoren bewoond door een molenaarsgezin dat acht kinderen telde. Met de weinige ruimte die de kleine, spits toelopende ondertoren bood, moest op alle mogelijke manieren gewoekerd worden om iedereen een onderkomen te bieden, waarbij een deel van de beschikbare ruimte al vergeven was aan de uit het bovenhuis komende koningsspil met daaraan de schijfloop, waarmee het waterwiel (en daarmee het scheprad) in werking wordt gezet. De toestand van de ondertoren is zoals die in de negentiende eeuw was. Een bedstee, stapelbedden en minuscule kastjes voor het servies, het is er allemaal nog. In een van de kastjes zijn nog oude lage behang aanwezig. Koningsspil en schijfloop zijn omgeven door een houten ombouw.
Afscheid genomen na een herinneringsaantekening in het gastenboek te hebben geschreven. Erik gaf nog een van foto’s voorziene brochure van de vereniging “De Hollandsche Molen” mee over de molens in de Lopikerwaard en de Krimpenerwaard en een A3 vel met 18e eeuwse landkaarten van de Lopikerwaard en Krimpenerwaard met informatie over de molens die hier vroeger hebben gestaan. De Bachtenaar was in bedrijf. “Doe de groeten aan Peter!” zei Erik. Peter is de molenaar van de Bachtenaar.

Vlist: de Bonrepasmolen

De Bonrepasmolen
Voorbij Schoonhoven de Franse Kade op, langs de kronkelende Vlist, naar het voormalige buurtschap Bonrepas. Een oase van rust, zoals de naam Bonrepas aangeeft, die ook zijn weerslag had op de naar dit vroeger buurtschap vernoemde wipmolen. Hij was niet in bedrijf. Bezichtigen was niet mogelijk; in verband met de permanentende molen is alleen open tijdens de nationale molendagen en bijzondere gelegenheden. Heb me in alle bochten gewrongen om de molen met scheprad en al te fotograferen. De Bonrepasmolen dateert uit het begin van de zeventiende eeuw, hij of zijn voorganger stonden oorspronkelijk aan de overzijde maar daar is nu niets meer van te zien.

Vlist: de Bachtenaar

De Bachtenaar
“Bent u Peter?” vroeg ik op het molenerf van de Bachtenaar aan iemand die met flessen in de weer was. “Nee, die is in het schuurtje” was het antwoord. Na enkele minuten welkom geheten door Peter de Bruin, die deze molen bedient. In tegenstelling tot de Middelste Molen waren de wieken van de Bachtenaar niet van zeilen voorzien, wat in molenaarstaal wordt aangeduid met het begrip “blote benen”. Peter legde uit dat, omdat het scheprad niet in bedrijf was, hij kon volstaan met het malen zonder zeilen.
De naam “Bachtenaar” is een samentrekking van “Bergambacht”, de naam van de polder die de molen in vroeger tijden bemaalde.
De Bachtenaar staat op een terp. Deze is hier van nature, zei Peter, die verder enkele wetenswaardigheden over de bemaling vertelde. Binnenkort krijgt de molen (die uit het begin van de achttiende eeuw dateert) een schilderbeurt. Het bovenhuis is groen. “Houdt dit verband met de godsdienst?” vroeg ik, ergens gelezen hebbend dat protestantse moleneigenaars voor groen kozen en katholieke voor rood. “Het houdt ook verband met de opvattingen van de molenmaker” antwoordde Peter.

De terugreis
“Je hebt de wind nu mooi in de rug” zei Peter bij het afscheid. In theorie, want in de praktijk bleek de wind toch nog veranderlijk en soms meer tegen- dan meewerkend.
Het gebied hier is nog vrijwel onaangetast, oogt weids en rustig. Zwanen en meerkoeten voeren de boventoon. Dikbewolde schapen graasden in de toenemend schijnende zon. Aan de rand van het Zwarte Dijkje, tussen Diemerbroek en Woerden, had een futenpaartje lentekriebels. Tevergeefs de camera uit de stuurtas gehaald, ze hadden het niet begrepen op nieuwsgierige pottenkijkers.

Fotoalbum →

De Meern, 7 maart 2015
Theo van Berkel

Routekaartje
Gedetailleerde kaart en GPS-download op route.nl

Routekaartje “Volle zeilen en blote benen” © http://www.openstreetmap.org/copyright